ጋዜጠኛ በቃሉ አላምረው፣ በላይ ማናዬ እና ቴዎድሮስ ዘርፉ ከእስር ተፈቱ
ጋዜጠኛ በቃሉ አላምረው፣ በላይ ማናዬ እና ቴዎድሮስ ዘርፉ ከእስር ተፈቱ |
ጋዜጠኛ በቃሉ አላምረው፣ በላይ ማናዬ እና ቴዎድሮስ ዘርፉ ከእስር ተፈቱ
ጋዜጠኛ በቃሉ አላምረው፣ በላይ ማናዬ እና ቴዎድሮስ ዘርፉ ከእስር ተፈቱ |
ከውጭ በተላከ ገንዘብ ሀብት አፍርቶ የተላከበትን ደረሰኝ ያላቀረበ ሰው ወይም ሊታወቅ ከሚችል ገቢው በላይ ሀብት አፍርቶ ምንጩ ሕጋዊ መሆኑን ማረጋገጥ ያልቻለ ሰው፣ ንብረት በመንግሥት እንዲወረስ የሚፈቅድ ድንጋጌ የያዘ ረቂቅ አዋጅ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቀረበ።
Ethiopia's remittances inflow in danger |
ረቂቅ አዋጁ ‹‹የንብረት ማስመለስ አዋጅ›› የሚል ስያሜ የተሰጠው ሲሆን፣ ባለፈው ማክሰኞ ሰኔ 4 ቀን 2016 ዓ.ም. ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቀርቦ የመጀመሪያ ንባብ ተካሂዶበታል።
የረቂቁ ስያሜ ‹‹የንብረት ማስመለስ አዋጅ›› እንዲሆን የተመረጠበት ምክንያት ወንጀል የሚለው ቃል ከገባ ምንጩ ያልታወቀ ሀብትን፣ እንዲሁም ወንጀልን ማቋቋም አስፈላጊ ሳይሆን ሲቀርና በወንጀል ኃላፊነት የማይረጋገጡ ንብረቶች በሚኖሩበት ወቅት ንብረቶችን ለማስመለስ አያስችልም ተብሎ በመታመኑ እንደሆነ ረቂቅ አዋጁን ለማብራራት የቀረበው አባሪ ሰነድ ያስረዳል።
የረቂቅ አዋጁ ድንጋጌዎችና አባሪ የተደረገው ማብራሪያ ሰነድ እንደሚያስረዱትም፣ መንግሥት ንብረትን ለማስመለስ ሲል በሦስት ዋና ዋና መንገዶች ንብረቶችን ሊወርስ ይችላል። እነዚህም መንገዶች፣ ‹‹ምንጩ ያልታወቀ ንብረት መውረስ››፣ ‹‹በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ መውረስ›› እና ‹‹በጥፋተኝነት ላይ የተመሠረተ›› መውረስ ናቸው።
በረቂቅ አዋጁ ድንጋጌ መሠረት፣ ማንኛውም ሰው ምንጩ ያልታወቀ ንብረት አፍርቷል ተብሎ ንብረቱ ሊወረስ የሚችለው፣ ግለሰቡ ያለው ንብረት ወይም የኑሮ ደረጃው አሁን ባለበት ወይም አስቀድሞ በነበረበት ሥራ ወይም በሌላ መንገድ ከሚያገኘው ወይም ሲያገኝ ከነበረው ሕጋዊ ገቢ ጋር የማይመጣጠን ሲሆንና የንብረቱን ወይም የኑሮ ደረጃውን ምንጭ በተመለከተ ምክንያታዊ የሆነ የወንጀል ጥርጣሬ ሲኖር ነው።
ይህ ሁኔታ መኖሩ ሲታወቅ ወይም ዓቃቤ ሕግ ምክንያታዊ ጥርጣሬ ሲኖረው የፍትሐ ብሔር ክስ መመሥረት የሚችል ሲሆን፣ ክሱ የቀረበበት ሰው ንብረቱ ወይም የኑሮ ደረጃው በሕጋዊ መንገድ የተገኘ መሆኑን ጉዳዩን ለሚመለከተው ፍርድ ቤት አስረድቶ ማረጋገጥ እንደሚኖርበት ረቂቅ አዋጁ ድንጋጌ ያመለክታል።
ይህም ማለት ምንጩ ያልታወቀ ንብረት መኖሩን ለፍርድ ቤት የማስረዳት ወይም የማረጋጥ ሸክም የከሳሽ ዓቃቢ ሕግ ሳይሆን ምንጩ ያልታወቀ ንብረት አለው ተብሎ የተጠረጠረው ግለሰብ ወይም ሕጋዊ ሰው እንደሚሆን የረቂቅ አዋጁ ድንጋጌዎች ያመለክታሉ።
ረቂቅ አዋጁን ለማብራራት የቀረበው አባሪ ሰነድም ንብረት ማስመለስና መውረስ የሚችልባቸውን ሁኔታዎች የሚዘረዝሩ አንቀጾችን ይዟል። በዚህም መሠረት ምንጩ ያልታወቀ ንብረት የሚወረስበትን ሁኔታ አስመልክቶ የሚከተለውን ማብራሪያ አስቀምጧል።
‹‹ምንጩ ያልታወቀ ንብረት አፍርቷል ተብሎ የተጠረጠረ ሰው፣ ንብረቱን ያፈራው ከውጪ በተላከለት ገንዘብ ነው የሚል ከሆነ፣ ግለሰቡ ገንዘቡ በሕጋዊ መንገድ በባንክ ሥርዓት ውስጥ ያለፉ ግብይቶች ወይም ክፍያዎች ስለመሆናቸው በተገቢው የባንክ ደረሰኝ አስደግፎ ማቅረብ የሚገባው ሲሆን፣ ከዚህ ውጪ ያለው ግን እንደ ምንጩ ያልታወቀ ገቢ ተደርጎ የሚቆጠርና የሚወረስ ይሆናል››።
ምንጩ ያልታወቀ ንብረት ክስ በሚቀርብበት ጊዜና የንብረቱ የገንዘብ መጠን በአዋጁ አንቀጽ 8 ላይ የተደነገገ ሲሆን፣ ክስ የሚቀርብበት ጊዜን አስመልክቶም አዋጁ ከሚፀድቅበት ጊዜ አንስቶ ወደ ኃላ 10 ዓመት ተመልሶ ተፈጻሚ እንደሚሆን ረቂቅ አዋጁ ይጠቅሳል።
አዋጁ ወደኋላ 10 ዓመት ተመልሶ ተፈጻሚ በሚሆንበት ወቅት ምንጩ ያልታወቀ ንብረትን ለመክሰስ መሠረት የሚሆነው ዝቅተኛ የገንዘብ መጠን አምስት ሚሊዮን ብር ሲሆን፣ አዋጁ ሥራ ላይ ከዋለ በኋላ ምንጩ ያልታወቀ ንብረት ተጠያቂነት ያለ ምንም የገንዘብ መጠን ተፈጻሚ እንደሚደረግ የረቂቅ አዋጁ ድንጋጌዎች ያመለክታሉ።
ምንጩ ያልታወቀ ንብረት አፍርቷል ተብሎ በዓቃቤ ሕግ የተጠረጠረ ማንኛውም ሰው የንብረቱን ምንጭ እንዲያስረዳ በዓቃቤ ሕግ የጽሑፍ ጥያቄ እንደሚቀርብለት የሚገልጸው ረቂቅ አዋጁ፣ ይህ ጥያቄ የደረሰው ማንኛውም ሰው ያለውን ማንኛውንም የንብረት ዝርዝርና የተገኘበትን አግባብ የሚያሳይ መግለጫና ዝርዝር ማስረጃዎችን በማያያዝ በአንድ ወር ጊዜ ውስጥ በጽሑፍ ለዓቃቤ ሕግ ማቅረብ እንዳለበት ያመለክታል።
የንብረቱን ምንጭ እንዲያስረዳ የተጠየቀው ሰው የንብረቱን ምንጭ ለማስረዳት የሚያቀርበው ማስረጃ ሕጋዊ መሆን እንዳለበትም ተደንግጓል።
ማስረጃዎችን ለማቅረብ የተመለከተው የአንድ ወር የጊዜ ገደብ አስገዳጅ ሁኔታ ሲኖር ለዓቃቤ ሕግ በሚቀርብ አቤቱታ ሊራዘም እንደሚችል፣ ሆኖም የጊዜ ገደቡ ከስድስት ወራት በላይ እንደማይበልጥ ሪቂቁ ያመለክታል።
ምንጩ ያልታወቀ ንብረት ከሚወረስባቸው መንገዶች በተጨማሪ ‹‹በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ›› የንብረት መውረስ የሚፈጸምባቸው ድንጋጌዎችም በረቂቅ አዋጁ ተካተዋል። ረቂቅ አዋጁ በሰጠው ትርጓሜ መሠረት ‹‹በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ መውረስ›› ማለት በማንኛውም ዓይነት ወንጀል በፍርድ ቤት ውሳኔ ጥፋተኛ ባይባልም፣ በረቂቅ አዋጁ በተቀመጡ ድንጋጌዎች መሠረት የሚከናወን የንብረት መውረስ ነው።
በዚህም መሠረት በወንጀል ክስ የጥፋተኝነት ውሳኔ ባይሰጥበትም ከወንጀል ድርጊቱ የንብረት ጥቅም አግኝቷል ተብሎ የተጠረጠረ ማንኛውም ሰው ላይ ዓቃቤ ሕግ የንብረት መውረስ ማመልከቻ ለፍርድ ቤት ሊያቀርብበት እንደሚችል ረቂቅ ድንጋጌው ያመለክታል።
በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ የንብረት መውረስ ማመልከቻ ሊቀርብ የሚችልባቸው ሁኔታዎች በረቂቅ አዋጁ የተዘረዘሩ ሲሆን፣ ከእነዚህም መካከል አንዱ በወንጀል ድርጊት የተጠረጠረው ወይም የተከሰሰው ሰው ሲሞት፣ ሲያመልጥና ሲጠፋ ወይም ወንጀል ፈጻሚው ሳይታወቅ ሲቀር ነው።
እንዲሁም በይርጋ ምክንያት የወንጀል ጥፋተኝነት ውሳኔ ማሰጠት ሳይቻል ሲቀር፣ የተገኘው ማስረጃ በወንጀል ክስ የጥፋተኝነት ውሳኔ ለማሰጠት የሚያስችል የማስረጃ ምዘና መሥፈርትን የማያሟላ ከሆነ፣ ከወንጀል ድርጊቱ ጥቅም ስለመገኘቱ ምክንያታዊ ጥርጣሬ ሲኖር፣ ተከሳሹ ምሕረት ሲደረግለት፣ የቀረበበት ክስ በማንኛውም ምክንያት ሲቋረጥ፣ ተጠርጣሪው በወንጀል ያለ መከሰስ መብት ያለው እንደሆነ በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ የንብረት መውረስ ክስ ሊቀርብ ይችላል።
በተጨማሪም የጥፋተኝነት ውሳኔ ከተሰጠበት የወንጀል ድርጊት ጋር በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ የሚገናኝና በሦስተኛ ወገን ይዞታ ወይም ባለቤትነት ሥር የሚገኝ ንብረት ሲሆን፣ በጥፋተኝነት ላይ ያልተመሠረተ የንብረት መውረስ ክስ ሊቀርብ እንደሚችል ረቂቅ አዋጁ ያመለክታል።
የወንጀል ቅጣቱ በይቅርታ ወይም በምሕረት ቀሪ የተደረገለት፣ የተገደበለት ወይም በአመክሮ የተለቀቀ ማንኛውም ሰው፣ ይህንን ሁኔታ ከወንጀል ድርጊቱ የተገኘውን ንብረት ለመውረስ ለሚቀርብበት ክስ መቃወሚያ አድርጎ ማቅረብ እንደማይችልም ረቂቁ ያመለክታል።
የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በዚህ ረቂቅ አዋጅ ላይ ባለፈው ማክሰኞ የመጀመሪያ ንባብ (ውይይት) ባካሄደበት ወቅት ሁለት የምክር ቤት አባላት ብቻ አስተያየት የሰጡ ሲሆን፣ አንደኛው አስተያየት ረቂቅ አዋጁ በፍጥነት ፀድቆ ሥራ ላይ እንዲውል የሚጠይቅ ነው።
ይሁን እንጂ ረቂቅ አዋጁን ለዝርዝር ዕይታ እንዲመራ ድምፅ በተሰጠበት ወቅት ሁለት የምክር ቤት አባላት የተቃውሞ ድምፅ ሰጥተው ረቂቁ በዝርዝር እንዲታይ ለሕግና ፍትሕ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ተመርቷል።
Read More: https://www.ethiopianreporter.com/130508/
ዋዜማ ራዲዮ -በሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ከፍተኛ የመንግስት ስልጣን ይዘው የሚገኙ ግለሰቦችንና ሌሎች የክልልና የፌደራል መንግስት ሰራተኞችን የትምህርት ማስረጃዎች የማጣራት ስራ ተጀመረ።
ብሄራዊ የመረጃና ደህንነት ኤጀንሲ (INSA) ከትምህርት ሚንስቴር ጋር እያደረገ ባለው ምርመራ ከፍተኛ ባለስልጣናት ሀሰተኛ ሰነድ በማቅረብ ተለይተዋል።
Tilaye Gete (PhD) – Photo: MoE
ከቅርብ ወራት ወዲህ በኢትዮጵያ ክልሎችን ጨምሮ በመንግስት መስሪያ ቤቶች ውስጥ ለበርካታ ዓመታት በተጭበረበረና በሐሰት የትምህርት ማስረጃ ተቀጥረው በሚሰሩ ሰራተኞችና አመራሮች ላይ የተጀመረው የማጽዳት ዘመቻ ወደ ከፍተኛ ባለስልጣናት ከፍ ብሎ መታየቱ አንዳንድ ባለስልጣናትን እያሰቆጣ መሆኑን ዋዜማ ከምንጮች ለማወቅ ችላለች፡፡
ዘመቻው በርካታ ስመ-ጥር ባለስልጣናትን ተጠያቂ ማድረጉ ስለማይቀር ምርመራው እንዲቆም ወይም እስካሁን በተደረገው ማጣራት ላይም ከህግ ይልቅ በፖለቲካዊ ውሳኔዎች ታይቶ እንዲታለፍ አንዳንድ የኢህአዴግ ባለስልጣናት ጫና እያሳደሩም ይገኛሉ፡፡
በፌደራል መንግስት ስር ያሉ ተቋማት ውስጥ በከፍተኛና በመካከለኛ የአመራር ደረጃዎች ያሉ ኃላፊዎች በሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ተሹመው በመገልገል ላይ ካሉት የበርካታ ግለሰቦች ስም ዝርዝር ለኢህአዴግ ጽ/ቤትና ለጠቅላይ ሚኒስቴር ጽ/ቤት ተልኳል ተብሏል፡፡
በዚሁ የሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ባለቤት ናቸው ተብለው የተለዩት ለዓመታት ከመምሪያ ኃላፊነት እስከ ሚኒስትር ዲኤታነት እስከ ሚኒስትርነት ባሉ ማዕረጎች በኃላፊነት ተሹመው በማገለገል ላይ ያሉ መሆናቸውም ታውቋል፡፡
ከዚሁ አነጋጋሪው የሰነድ ማጭበርበር ጋር በተያያዘ የትምህርት ሚኒስቴር ሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃን ለመለየት የሚያስችል የአሰራር ስርዓት ለመዘርጋት ከመረጃ መረብ ደህንነት ኤጀንሲ ጋር በጋራ እየሰራ መሆኑን የትምህርት ሚኒስትሩ ዶ/ር ጥላዬ ጌጤ ገልጸዋል፡፡
ዶ/ር ጥላዬ በፓርላማ ቀርበው ሪፖርት ባቀረቡበት ወቅት ሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ተጠቅመው ወደ መንግስት ቢሮ የገቡ የስራ ሀላፊዎችንና ሰራተኞችን ለመቆጣጠርና ማስረጃዎቹንም ለመለየት የተጀረመው ስራ አልቆ በዚህ አመት ስራ ይጀምራል ተብሎ እንደሚጠበቅ ጠቁመዋል፡፡ ስራው ከጠናቀቀ በኋላ ሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ይዘው በስራ ላይ የተገኙትን በህግ ተጠያቂ ማድረግ እንደሚጀመርም ተነግሯል፡፡
በኦሮምያ ክልል ፐብሊክ ሰርቪስና ሰው ሀብት ልማት ቢሮ በሁለት ዙር ሲያጣራ ቆይቷል፡፡ በተደረገው የማጣራት ስራም በክልሉ ከ6,400 በላይ ሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ይዘው የተቀጠሩ ሰራተኞች ራሳቸውን አጋልጠው ይቅርታ መጠየቃቸው ይታወሳል፡፡
ሌሎች 8,300 የመንግስት ሰራተኞች ደግሞ የትምህርት ማስረጃቸው ሀሰተኛ እንደሆነ ተጠቁሞባቸው እየተጣራ መሆኑም ተሰምቷል።
በጋምቤላ ክልልም ባለፈው አመት በተደረገ ማጣራት የክልሉ የትምህርት ቢሮ ሀላፊዎችን ጨምሮ በርካታ ባለስልጣናትና ሰራተኞች በሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃ ተሹመውና ተቀጥረው እንደሚሰሩ ተደርሶባቸዋል፡፡
አሁን የትምህርት ሚኒስትር ከመረጃ መረብ ደህንነት ኤጀንሲ ጋር ጀመርኩት ያለው የሀሰተኛ የትምህርት ማስረጃን ለመቆጣጠር የሚያስችል የአሰራር ሥርዓት ሲጠናቀቅ በሁሉም የትምህርት ማሰልጠኛ ተቋማት ስራ ላይ ይውላል ተብሎ ይጠበቃል፡፡
በእስርና እንግልት ላይ የነበረውን የአርበኞች ግንቦት ስባት ዋና ጸሐፊ አቶ አንዳርጋቸው ፅጌን ከእስር ለመፍታት ተወስኖ በጠቅላይ ሚንስትር አብይ አህመድ የተመራ እንቅስቃሴ እየተደረገ መሆኑን ለጉዳዩ ቅርበት ያላቸው ምንጮች አመለከቱ።
መረጃውን ለዋዜማ ያደረሱና ከጉዳዩ ጋር ቅርበት ያላቸው ምንጮች እንደነገሩን አቶ አንዳርጋቸው እንዲፈታ ውሳኔ ከተላለፈ በርካታ ቀናት ተቆጥረዋል። በቅርቡ ከእስር ይፈታል ተብሎ ይጠበቃል።
አንድ የፍትሕ ሚንስቴር ባልደረባ ካለፈው ሐሙስ ጀምሮ ጉዳዩ በመስሪያ ቤታቸው አካባቢ መነጋገሪያ እንደነበርና ጉዳዩ በከፍተኛ ባለሥልጣናት በኩል በምስጢር ተይዞ ቆይቷል ብለው እንደሚያምኑ ተናግረዋል። አቶ አንዳርጋቸው ሲፈታ በቀጣይ በሚኖራቸው የፖለቲካ ሚና ላይ ንግግር መደረግ አለበት ብለው የሚያምኑ ወገኖች እንዳሉ የነገሩን እኚሁ ግለሰብ በማረሚያ ቤቶች፣ በደኅንነት መሥሪያ ቤቱ፣ ግንባሩ ውስጥ ባሉ የተለያዩ ብድኖች እና በጠቅላይ ሚንስትሩ ጽሕፈት ቤት መካከል መግባባት ለመፍጠር እየተሞከረ መሆኑን መስማታቸውን ነግረውናል። በአንዳርጋቸው ጉዳይ በአራቱ የኢህአዴግ ድርጅቶች መካከል ስለነበረ ውይይት ብዙ የተሰማ ነገር የለም። ይሁንና ብአዴን የሚደርስበትን የሕዝብ ጫና ለማስታገስ የአንዳርጋቸውን መለቀቅ ሳይገፋፋ እንዳልቀረ ይገመታል።
ስለጉዳዩ ከአንዳርጋቸው ቤተሰቦችም ሆነ ከአርበኞች ግንቦት 7 እስካሁን የተባለ ነገር የለም። ወሬው ባለፉት 3 ቀናት በስፋት መሰማት የጀመረው ውሳኔውን በተለያየ ደረጃ ያሉ ሰዎች እንዲያውቁት በመደረጉ ሊሆን እንደሚችል የዋዜማ ምንጮች ተናግረዋል። የአቶ አንዳርጋቸው መፈታት በድርጅታቸው፣ አልፎም በአገሪቱ ፖለቲካ አቅጣጫ ላይ ሊያስከትል የሚችለው ተጽእኖ ብዙዎች በቅርበት የሚከታተሉት ጉዳይ ይሆናል።
አቶ አንዳርጋቸው ሰኔ 16 ቀን 2006 ዓም ከሰንአ አውሮፕላን ጣቢያ በየመን እና በኢትዮጵያ መንግሥት የጸጥታ ሰራተኞች ታፍኖ መወሰዱ ይታወሳል። በእስር ላይም የተለያዩ ግፍና ማሰቃየት እንደተፈጸመበት ቤተሰቦቹ እና የትግል ጓዶቹ ይናገራሉ። በተቃራኒው፣ የቀድሞው የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ቴድሮስ አድሃኖም (ዶ/ር) በአሜሪካ ድምጽ ሬዲዮ ላይ ቀርበው አንዳርጋቸው በጥሩ ሁኔታ መያዙን እንዲያውም “ከተማ ይጎበኛል፣ ላብቶፕ ተሰጥቶች መጽሐፍ እየጻፈ ነው” ብለው መናገራቸው ይታወሳል። ተመድ፣ የአውሮፓ ኅብረት፣ የእንግሊዝ መንግሥት እና የሰብአዊ መብት ተሟጋቾች አንዳርጋቸው እንዲፈታ ሲጎተጉቱ መቆየታቸው ይታወቃል።
ዋዜማ ራዲዎ